Buğday fiyatlarının küresel piyasalarda 9 yılın rekorunu kırması ve TL’de görülen tarihi değer kayıpları un, makarna ve ekmek fiyatlarını vurdu.
Döviz kurunun hızlı yükselmesi gıda fiyatlarına zam olarak yansımaya başladı. Temel gıda maddelerindeki zamlara her gün bir yenisi ekleniyor. Un ve makarnaya gelecek büyük zamla birlikte 1 kilo un 12 TL’yi, bir paket makarna 5 TL’yi aşacak.
2021 yılı ocak ayında 150 TL olan 50 kilo unun toptan fiyatı kasım ayı itibarıyla 300 lirayı buldu. Bu fiyata döviz kurundaki son rekordan sonra 45-55 TL arasında yeni bir zam daha eklendi. Unun toptan fiyatı yılın ilk 11 ayında yüzde 136 arttı.
Türkiye genelinde bilinen bir un markasının fabrika satış temsilcisinin Sözcü’ye yaptığı açıklamaya göre, toptan fiyatlarda yaşanan bu hareketliliğin fiyat listelerine gelecek ay yansıması, bu durumun perakende un fiyatlarını da yüzde 48’e kadar artırması bekleniyor.
Buğday piyasasında yaşanan hareketlilikler ve kur krizinin un fiyatlarını etkilemesi, fırıncının ekmekteki zam taleplerini artırmasının yanı sıra makarna fiyatlarının da en az yüzde 15 zamlanmasına yol açacak.
UN SANAYİCİLERİ: BİR KİLO UN 12,60 TL’YE ÇIKACAK
Un sanayicileri, aralık ayından itibaren bir kilo unun yerel marketlerde 9,50 TL, ulusal marketlerde ise 12,60 TL’ye kadar çıkacağını söyledi. Zincir marketlerde bir kilo un fiyatı, 2021 yılı kasım itibarıyla 8,50 TL civarında seyrediyor.
Bir un sanayicisi, normal şartlarda buğdaya harmandan sonra aralık ayının sonu ile ocak, şubat aylarında zam geldiği bilgisini vererek, şöyle dedi: “Durumun vahameti buradan anlaşılabilir. Daha zam dönemi gelmeden fiyat bu kadar arttı. Önce dolardaki artışı durdurmaları, dolar/TL’nin 10 seviyelerinde dengelenmesi gerek.”
BİR KUMAR, BİR AT YARIŞI GİBİ: ŞİMDİ 340-355 TL’YE ÇIKTI
Yıllardır un sanayinin içinde olan, ülke genelinde bilinen bir un markasının fabrika satış temsilcisi, şu değerlendirmede bulundu: “Geçen sene bu dönemlerde en ucuz ekmeklik buğday unu 130-149 TL’ye alınabiliyordu. Şimdi 340-355 TL’ye çıktı. Kimse bu kadar artmasını beklemiyordu. Bir kumar, bir at yarışı gibi bir durumun içindeyiz.”
“YERİNE YENİSİNİ KOYMAK ZOR”
Diğer yandan, bazı marketlerde şeker, yağ ve kahveden sonra unun da kotalı satıldığına işaret eden yetkili, “Unun fabrikadan çıkışı da kotalı. Dört günde bir zam yapar hale geldik. Ürünü satsak, yerine yenisini koymak zor. O yüzden tanıdığımız, bildiğimiz müşterilere satış yapıyoruz. Yeni müşteriye mal vermiyoruz. Krizden ziyade kaos ortamı var.”
“EKMEK 3 TL OLMALI” İDDİASI
İstanbul Ticaret Odası (İTO)12 No’lu Ekmek Un ve Unlu Mamuller Meslek Komitesi Başkanı Hasan Demir ise, un fiyatlarındaki ciddi zamları toptancılarla perakendeciler yansıtırken, ekmek fiyatlarına kendileri karar veremediği için fırıncıların artışı müşteriye yansıtamadığını, bunun da mağduriyet oluşturduğunu kaydetti.
Ağustos ayında İTO’ya 230 gram ekmeğin 2,50 TL olmasına yönelik zam tekliflerini sunduklarında un fiyatlarının 1,75 TL olduğunu söyleyen Demir, ekmek zammının İTO’dan geçtiği 11 Kasım’da ise un fiyatlarının 300 liraya dayandığına dikkati çekti.
“Ekmeğe zam gelse de maliyetlerdeki artışın durmaması sebebiyle yeni zamlı tarife de geçerliliğini kaybetti.” diyen Demir, şu anki şartlarda ekmeğin en az 3 TL olması gerektiğini dile getirdi.
MAKARNANIN BİR PAKETİ 5 TL’Yİ AŞACAK
Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği Başkanı Abdülkadir Külahçıoğlu ise, ana girdisi buğday olan sektörde, döviz kurunda yaşanan son artışların tüketiciye yansımasının yıl başından sonra gerçekleşeceğine dikkati çekti.
Normal şartlarda buğday fiyatlarının toplam girdiler içinde yüzde 70’lik bir paya sahip olduğunu, ancak enerjiye ve diğer tüm girdilere gelen zamlarla buğdayın ve diğer girdilerin payının yüzde 50-yüzde 50 olduğunu belirten Külahçıoğlu, 2021 başından bu yana tüm girdi maliyetlerindeki toplam artışın yüzde 100’ü bulduğunu kaydetti.
Bu haberler de ilginizi çekebilir:
Üretici maliyetlerindeki artışın tüketiciye bir iki ay gecikmeli yansıdığını ifade eden Külahçıoğlu, “Ortalama stok maliyetlerinden dolayı güncel zamları vatandaşa hemen değil, kademeli yansıtıyoruz. Kurdaki son artışların yansıması da yıl başından sonra olur.” dedi.
Külahçıoğlu, “Son bir yılda makarna yüzde 35 zamlanmıştı. Şu an bir paket makarna 4,50 TL. Ancak 2,90 TL’ye de satılan markalar var. Yılbaşından sonra gelecek olan zam da en az yüzde 15 olur.” diye konuştu.
