Çin’in 2017’de Türkiye’yle imzaladığı ancak henüz TBMM’de onaylanmayan 'Suçluların İadesi Anlaşması'nı onaylaması, koronavirüs aşısındaki gecikmeler konusunda kuşku uyandırdı. Yorumcular aşı konusunda umudunu Çin’e bağlayan Türkiye’nin, Çin’e “mahkum” olduğu görüşünde.
Çin’de Ulusal Halk Kongresi Daimi Komitesi, Çin ile Türkiye arasında 2017’de imzalanan fakat TBMM’nin henüz onaylamadığı ‘Suçluların İadesi Anlaşması’nı oylayarak kabul ettiğini duyurdu. Çin’den gelecek koronavirüs aşılarının sürekli gecikmesinin ardından dün de bir kez daha “gümrükteki koronavirüs vakasından dolayı” ertelenmesi kafalarda “Çin aşıyı Uygur Türkleri için koz olarak mı kullanıyor?” sorusunu getirdi. Peki, Türkiye aşı konusunda sadece Çin ile anlaşma yaparak Pekin’e bağımlı hale mi geldi? Çin, Türkiye’ye vereceği aşıları dış politikada bir ‘tehdit’ olarak kullanabilir mi?
TÜRKİYE’DEKİ UYGURLAR ENDİŞELİ
Pekin yönetimi bu anlaşma çerçevesinde özellikle Türkiye’ye sığınmış ve “terör suçu” işlediğini ileri sürdüğü Müslüman Uygurların sınır dışı edilmesi sürecini hızlandırmayı hedefliyor. Bu haber, Türkiye’deki Uygur diasporasında endişe yarattı.
Fransız haber ajansı AFP’ye konuşan Dünya Uygur Kongresi Sözcüsü Dilşat Raşit, sınır dışı etme anlaşmasının Çin’den kaçmış ve henüz Türk vatandaşlığı almamış Uygurlar arasında “büyük bir panik” yaratacağı görüşünde. Pekin yönetiminin Ankara üzerinde anlaşmanın kabul edilmesi için ekonomik bir baskı oluşturduğunu ileri süren Raşit, “Türk hükümetine bu anlaşmanın bir zulüm aracı olarak kullanılmasını önleme çağrısında bulunuyoruz” ifadesini kullandı.
“BELKİ HER ŞEY TESADÜFTÜR”
Bütün aşı ümitlerini Çin'e bağlarsın, ve aşıların gelmesi gereken hafta bir anda ertelenir ve yerine Çin, 'suçluların iadesi' anlaşmasını aynı gün Meclisinde onaylarak, Türkiye'yi de ülkedeki Uygurları iade yoluna açacak anlaşmayı TBMM'de onamayı zorlar.
Belki herşey tesadüftür pic.twitter.com/JmCglwUayu— Ilhan Tanir (@WasHatti) December 28, 2020
Gazeteci ve yorumcu İlhan Tanır, Türkiye’nin aşı konusunda tüm umutlarını Çin’e bağlamasını eleştirerek, “Bütün aşı ümitlerini Çin’e bağlarsın, ve aşıların gelmesi gereken hafta bir anda ertelenir ve yerine Çin, ‘suçluların iadesi’ anlaşmasını aynı gün Meclisinde onaylayarak, Türkiye’yi de ülkedeki Uygurları iade yoluna açacak anlaşmayı TBMM’de onamayı zorlar. Belki her şey tesadüftür” yorumunda bulundu.
Türkiye’de suçlu sayılan Çin uyruklular, Uygurlular. Elbette endişelenmekte haklılar. Türkiye’nin Uygur konusundaki tutumu tüm Batılı ülkelerden daha gaddar, bugün İsrailden çok daha büyük çapta insan hakları ihlali yapan bir ülkeyle böyle bir anlaşma yapmak, utanç verici.
— M. Kemal Köksal (@mkemalk) December 27, 2020
“ÇİN’İN AŞI STRATEJİSİ Mİ?”
Tanır, Çin’in Uygurları geri göndermeyi amaçlayan anlaşmayı onayladığı tarihe dikkat eçekerek, “Başkasına 13 dolara satılan aşı Türkiye’ye 70 dolara satılır (gibi) yapılır, birilerinin büyük çapta paralar cebe atmasına göz yumulur ve Uygurları geri gönderecek 1 anlaşma da TBMM’de onanırsa neden aşı verilmesin? Çin’in aşı stratejisi bu mu, göreceğiz” dedi.
Türkiye’nin aşı konusunda Çin’e aşırı güven duymasının dış politikaya nasıl yansıyacağı önümüzdeki dönemde ortaya çıkacak.
