Yeni tip Koronavirüs (Covid-19) salgınından en fazla zarar gören sektörlerin başında gelen perakende ticarette alışveriş merkezleri (AVM) borç batağına saplandı. Toplam 13 milyar dolar (95,6 milyar TL) kredi borcu ödenemiyor. Yatırımcılar 1 yıllık faizsiz öteleme bekliyor.
Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Altaş sektörde krizin her geçen daha vahim bir hâl aldığına işaret ederek, bankalardan kredi vadelerini öteleme beklentisi içinde olduklarını söyledi.
Altaş, Türkiye’de 150 milyar dolarlık alışveriş merkezi (AVM) yatırımlarının yüzde 25’inin yabancı şirketlere ait olduğunu, yatırımcıların Türkiye’den çıkmayı düşündüğünü dile getirdi.
AYDI Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Altaş’ın Cumhuriyet’e verdiği mülakatta öne çıkan soru ve cevaplar şu şekilde:
AVM’ler salgından en fazla etkilenen alanlardan oldu, nasıl geçiriyorsunuz bu dönemi?
AVM yatırımcıları tabiri caizse Türkiye’de Erol Taş muamelesi görüyor. Filmlerin kötü karakteri. Seçimlerde amacımız Erol Taş’tan Hulusi Kentmen’liğe yükselmekti. Salgında bir açıdan kötü adam olmadığımızı anlatmak için fırsat oldu. Kamu bir şey demeden biz kendi inisiyatifimizle kapanma kararı aldık.
Kapalı kaldığımız 2.5 ayda perakendecilerden kira almadık. İhtiyacı olana indirim yaptık. Perakendeciler bas bas bağırıyordu “ciroya geçin, kira almayın” diye. İyi de cirosunu artıran market ya da teknoloji perakendecilerinden neden kira almayayım. Ama Terzi Ahmet amcadan da hiç kira almam çünkü hiç iş yapamıyor.
Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Altaş
AVM yatırımcıları olarak bu dönemde elimizden geleni fazlasıyla yaptık. Hijyeni en üst seviyeye çıkardık. Dört bileşenimiz var. Birincisi halkımız ve hijyen kurallarını görünce AVM’lere geldi. İkincisi perakendeciler, canı gönülden çalışarak işçi çıkarmadılar. Üçüncüsü AVM yatırımcıları. 25 milyar liralık yıllık gelirimizin 9 milyar lirasından vazgeçerek perakendeciye aktardık. Diğer bileşenimiz bankalar. İlk zamanlarda borçlarda sadece faizle biraz öteleme yaptılar. Kamu tarafı ise kısa çalışma ödeneğiyle biraz katkı verdi. Vergiler ötelendi. Ama Avrupa’ya göre yeterli değil.
Ne bekliyordunuz bu noktada?
Kamudan talebimiz, bankaların borçlarımızı 1 yıl faizsiz ötelemesi. Cevap şunu alıyoruz: “Ya bunlar özel banka, nasıl faizsiz 1 yıl öteleyin”. Ancak biz de “Kamu AVM’si miyiz? Özel sektörüz.” diyoruz. Dövizle kiralama yasağı gibi birtakım düzenlemeler yapıldı. Öyleyse bankaya da aynı düzenlemeleri yapın. Bu dönemde elini taşın altına koymayanlar bankalar. Yardımcı olmalarını hem Türkiye Bankalar Birliği ile Hazine ve Maliye Bakanlığı kanalıyla talep ettik.
AVM’lerin ne kadar borcu var?
Toplam borç 13 milyar dolar (95,6 milyar TL) civarında. Türkiye’deki döviz oynamaları sebebiyle ödemekte zorlanıyoruz. Çünkü gelirimiz artık döviz değil. Ya bizi kira kurunda çevirdiğiniz gibi borcumuzu da o kurdan çevirin TL olarak devam edelim ya da 1 yıllık faizsiz öteleme verin.
Bu talep yerine gelmezse ne olur?
AVM yatırımcılarının tek yatırımı AVM’ler değil. Sanayiciler var, perakendeciler var. Buradan çıkaramaz, fakat başka malını satarak buradaki borcunu kapatır. İlk başlarda borç nedeniyle bankalara 120 AVM geçeceği söylendi. 30’a yakın olur demiştim. Bir kısmı bankalarla oturup sorunu çözebilir, bir kısmı başka yerden para bulup çözer.
Bu haberler de ilginizi çekebilir:
Salgın sonrasına 5-6 AVM sorunlu çıkar. Yabancı yatırımcı şöyle bakıyor; ben 10 lira koydum 5’ini cebimden koydum 5’ini de kredi çektim, bu 5’i de AVM kazansın ödesin, ödemiyorsa batsın gözüyle bakıyor. Bu mantıkla bakılan AVM’lerde sorun çıkabilir.
Sorunlu AVM’lerin çoğu yabancı sermayeli ve büyük AVM’ler değil mi, bunlar batacak mı?
Batacak demeyelim. Geçecekse bankaların eline büyük AVM’ler geçecek. Yabancı bankaya bırakır gider. O AVM batıp da depoya dönecek değil.
