Taliban’dan önce ve sonra: Boş bir kütüphane, boş bir ülke demek

Üç yıldır eğitimine devam etmek için Fransa’da bulunan yazar Obaid Mahdi iki gün önce Twitter hesabından milletvekili ve kendisi gibi yazar olan babası Mohaiddin Mehdi’nin Kabil’deki kütüphanesinin kitaplarla dolu ve boş iki fotoğrafını paylaştı. Mahdi’nin “Kabil’in düşüşünden önce ve sonra babamın kütüphanesi” sözleriyle paylaştığı fotoğraflar bir anda dünyanın gündemine oturdu.

Taliban’dan önce ve sonra yaşanan “değişim”i göstermesi bakımından önemli olan kütüphane fotoğrafları on binlerce kişi tarafından paylaşıldı. Kütüphanenin son hali dünyada birçok kişi tarafından Afganistan’daki ‘değişimin’ niteliğini ele verdiği şeklinde yorumlandı.

Kronos’un ulaştığı Obaid Mahdi o kütüphanenin hikâyesini anlattı. Mahdi, 50 yılı aşkın bir geçmişi olan kütüphanenin şu anda bomboş olduğunu söyledi. Nadir eserlerle dolu olan kütüphane hâlâ Afganistan’da ve saklanıyor. Mahdi ailesi kütüphaneyi yurtdışına çıkarmayı ve yeniden kurmayı planlıyor. Kütüphanede 10 binden fazla kitap bulunuyordu.

MOHAİDDİN MAHDİ’NİN KÜTÜPHANE SEVDASI

Obaid Mahdi, babası Mohaiddin Mahdi’nin her zaman bir kütüphaneye sahip olmak istediğini söylüyor. Aynı zamanda bir araştırmacı olan Mohaiddin Mahdi kitapları çok seviyor. Obaid Mahdi babasının bu kitapları sadece kendi araştırmaları için değil kitaplardan yararlanacak herkes için kütüphanesine çok değer verdiğini belirtiyor. Mohaiddin Mahdi’nin kütüphaneye verdiği önemi oğlu, “Bir kütüphaneye sahip olması onun için en önemi yaşam amacıydı” sözleriyle anlatıyor. Oğlu, Mohaiddin Mahdi’nin vaktinin çoğunu kütüphanede geçirdiğini, 65 yaşındaki yazarın Taliban Kabil’i ele geçirmesinden birkaç gün önce Afganistan’ı terk ettiğini sözlerine ekliyor.

YAZMA ESERLER, MESNEVİ’NİN EŞSİZ BASKILARI VE GAZETE KOLEKSİYONU…

Kabil’de bulunan kütüphane dünyanın birçok yerinden toparlanan kitaplardan oluşturulmuş. Türkiye, İran, Hindistan, Tacikistan ve Pakistan’dan getirilen kitaplar… Kütüphanede Mevlana’nın Mesnevi’sinin birçok baskısının bulunduğunu söyleyen Obaid Mahdi, tarih, edebiyat, şiir kitaplarıyla birlikte farklı el yazısı kitapların da bulunduğunu belirtiyor. Kütüphanede aynı zamanda 450’den fazla eski kitabın olduğunu ve bunların en küçüğünün 750 yaşında olduğunu söylüyor. Kütüphanede çok sayıda eski gazete koleksiyonu da bulunuyormuş.

“KİTAPLARINDAN AYRILMAK İSTEMİYORDU”

Paris’te hayatına devam eden Obaid Mahdi kütüphanede olan bazı kitapların şair ve öğretmen olan dedesinden kaldığını anlatıyor. Afganistan’daki savaş nedeniyle sürekli yer değiştirmek zorunda kaldıklarını, bundan dolayı bazı kitapların kaybolduğunu dile getiriyor. 1996’da ise kütüphanenin tamamen ellerinden gittiğini anlatan Mahdi, bu sefer yeniden böyle bir durum yaşamamak için kütüphanedeki tüm kitapları babasının Afganistan’dan ayrılmadan önce sakladığını belirtiyor. Mohaiddin Mahdi kütüphanedeki kitapları kutulara koyarak kütüphaneyi boşaltmış. Babasının kitaplara bağlı olduğunu anlatan Obaid Mahdi ülkeden ayrılmaya onu zor ikna ettiklerini söylüyor. “Kitaplarından ayrılmak istemiyordu,” diyen Obaid Mahdi, güvenlik endişesi nedeniyle babasının da sonunda ikna olarak ayrılmak zorunda kaldığını vurguluyor.

“BAŞKA BİR ÜLKEDE KİTAPLARI VE KÜTÜPHANEYİ KURTARABİLİRİZ”

Obaid Mahdi Afganistan’ın eski haline dönmesi durumunda kitapları yeniden kütüphanenin raflarına dizmek istediklerini söylüyor. Ancak farklı bir çözüm yolu olarak kitapları Afganistan’ın dışına çıkartabilirlerse bir başka ülkede bu kitapların korunabileceğini ve kütüphanenin yeniden kurulabileceğini kaydediyor. Mahdi, Afganistan’ın şu an içinde bulunduğu durum nedeniyle yakın zamanda bunun gerçekleşeceğinden umutlu değil.

“TALİBAN SUFİLERİ SEVMİYOR, ŞİİR SEVMİYOR”

Obaid Mahdi, Taliban’ın farklı düşünceden kitaplara karşı olan tavrını şu şekilde anlatıyor: “Taliban’ın ideolojisi çok sert. Kendi ideolojilerinden başka hiçbir şeyi kabul etmiyorlar. Örneğin elimizde Mesnevi’nin 50 baskısı bulunuyor. Taliban Sufileri sevmiyor. Hristiyanlık, Yahudilik, Hinduizm, İslam ve farklı dinler hakkında kitaplarımız var. Ancak onlar insanların diğer dinler hakkında okumasını istemiyorlar. Şiir sevmiyorlar. Bu kitapları okuyacaklarını bile sanmıyorum, kolayca yok ediyorlar.”

“BOŞ BİR KÜTÜPHANE BOŞ BİR AFGANİSTAN DEMEK”

Kronos’a konuşan Obaid Mahdi, babasının kütüphanesi hakkındaki sözlerini şöyle tamamlıyor: “Bu kütüphane sadece kendimiz için değil Taliban’dan farklı Afganistan’daki kültür insanlarının neslini temsil ediyordu. Kitaplarla, bilgiyle ve araştırmayla uğraşan insanları. Şimdi ise bu insanlar ortadan kayboluyor. Afganistan’dan birçok profesör, akademisyen, gazeteci ya ayrıldı ya da ayrılmaya çalışıyor. Bu kütüphane artık ortada olmayan bir nesli temsil ediyor. Boş bir kütüphane, boş bir Afganistan demek.”