Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin, HDP'nin kapatılması istemiyle açtığı davada Anayasa Mahkemesi'ne esas hakkındaki görüşünü sundu. Süreç bundan sonra HDP'nin savunmasını hazırlamasıyla devam edecek. Peki Türkiye’de siyasi parti kapatmanın şartları neler? HDP kapatılabilir mi?
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, AKP ve CHP’nin ardından en çok oy alan üçüncü parti olan HDP’nin kapatılması için son dönemde açıklama üstüne açıklama yapıyor. Uzun zamandır Türkiye’nin gündemine girmeyen “parti kapatma” meselesi, Bahçeli’nin açıklamalarıyla bir kez daha gündemin ilk sırasına oturmayı başardı. Peki, siyasi parti kapatmanın şartları neler? HDP kapatılabilir mi?
ANAYASA’YA GÖRE SİYASİ PARTİ KAPATMANIN ŞARTLARI
Anayasa’ya göre; siyasi partilerin kapatılması, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının açacağı dava üzerine Anayasa Mahkemesince kesin olarak karara bağlanıyor. Bir siyasi partinin tüzüğü ve programının Anayasanın 68.’inci maddesinin dördüncü fıkrası hükümlerine aykırı bulunması halinde temelli kapatma kararı veriliyor. Anayasanın 68. Maddesinin dördüncü fıkrası ise aynen öyle: “Siyasi partilerin tüzük ve programları ile eylemleri, devletin bağımsızlığına, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, insan haklarına, eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine, millet egemenliğine, demokratik ve laik Cumhuriyet ilkelerine aykırı olamaz; sınıf veya zümre diktatörlüğünü veya herhangi bir tür diktatörlüğü savunmayı ve yerleştirmeyi amaçlayamaz; suç işlenmesini teşvik edemez.”
BİR PARTİ ‘ANAYASAYA AYKIRI FİİLLERİN ODAĞI’ OLURSA…
Bir siyasi partinin 68 inci Maddenin dördüncü fıkrası hükümlerine aykırı eylemlerinden ötürü temelli kapatılmasına, ancak, onun bu nitelikteki fiillerin işlendiği bir odak haline geldiğinin Anayasa Mahkemesince tespit edilmesi halinde karar verilir. Bir siyasî parti, bu nitelikteki fiiller o partinin üyelerince yoğun bir şekilde işlendiği ve bu durum o partinin büyük kongre veya genel başkan veya merkez karar veya yönetim organları veya Türkiye Büyük Millet Meclisindeki grup genel kurulu veya grup yönetim kurulunca zımnen veya açıkça benimsendiği yahut bu fiiller doğrudan doğruya anılan parti organlarınca kararlılık içinde işlendiği takdirde, söz konusu fiillerin odağı haline gelmiş sayılır.
Anayasa Mahkemesi, yukarıdaki koşullara bağlı olarak temelli kapatma yerine, dava konusu fiillerin ağırlığına göre ilgili siyasî partinin Devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verebilir.
CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN PARTİ KAPATMA İÇİN NE DEMİŞTİ?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2016 yılının başında parti kapatmayla ilgili bir çıkışta bulundu. Erdoğan, o dönem HDP Eş Genel Başkanlarının yaptıkları açıklamaları ‘Anayasal suç’ olarak tanımlayarak, “Parti kapatma olayı düşünülmemeli, gündeme dahi gelmemeli. Ama suçu irtikâp eden milletvekili, belediye başkanı veya başkaları bedelini ödemek durumundadır” ifadelerini kullandı.
BAHÇELİ’NİN “PARTİ KAPATMA” AÇIKLAMASINA AKP NE DİYOR?
Devlet Bahçeli’nin HDP’nin kapatılmasına yönelik sözlerine AKP cephesinden çok net ve doğrudan cevap veren açıklamalar henüz yapılmadı. Ancak Genel Başkan Yardımcısı Numan Kurtulmuş, katıldığı bir televizyon programında, bir soru üzerine, “Türkiye milli beka meselesi olarak terörle mücadele ediyor. HDP’nin eline Türkiye partisi olmak için önemli fırsatlar geçti. Çukur eylemlerinde PKK’yı terör örgütü olarak görüyoruz diye tavır koymuş olsalardı bambaşka bir Türkiye’yi konuşuyor olabilirdik. HDP’ye ‘terörle aranıza duvar örün’ diyoruz. Parti kapatmalarının Türkiye’de olumlu sonuçları görülmedi” şeklinde konuştu. Kurtulmuş’un bu açıklaması “AKP parti kapatmaya karşı” yorumlarına neden oldu.
HDP: KAPATILIRSAK İKTİDAR OLURUZ
#Sancar FOX TV’de: HDP’yi kapatalım demek demokrasiyi kapatalım, 6 milyon seçmeni, 15 milyon nüfusu susturalım demektir. Daha önce 6 partimiz kapatıldı da ne oldu? HDP kapatılırsa daha güçlü geliriz, bir sonraki seçimde de iktidar oluruz.
— HDP (@HDPgenelmerkezi) December 17, 2020
HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar ise katıldığı televizyon programında HDP’nin kapatılmasına yönelik çağrıların ve tartışmaların hatırlatılması üzerine, “HDP bir bina değil. HDP’yi nasıl kapatacaksınız? ‘HDP’yi kapatalım’ demek demokrasiyi kapatalım, HDP’ye oy veren 6 milyon, gönül veren 15 milyon insanı kapatalım demektir. HDP’nin kapatılması için herhangi bir dayanak bulamazlar. Anayasa ve kanunları çiğneyerek yaparlarsa, bir çare bulur ve büyüyerek yolumuza devam ederiz. Kapatılırsak bir sonraki seçimde iktidarız onu söyleyeyim” ifadelerini kullandı.
KAPATMANIN EŞİĞİNDEN DÖNEN AKP HDP’Yİ KAPATIR MI?
Ortağı MHP’nin HDP’nin kapatılması yönündeki çağrılarına olumlu yanıt vermeyen AKP de kapatma davasıyla yüzyüze kalmıştı. 2008’de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Abdurrahman Yalçınkaya’nın hazırladığı iddianameyle AKP kapatmanın eşiğinde dönmüş, 30 Temmuz 2008 tarihinde dönemin Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç’ın açıklamasıyla kapatılmamasına karar verilmişti.
Bu haberler de ilginizi çekebilir:
AKP’nin “laikliğe karşı eylemlerin odağı” olduğu kararda belirtilirken, kısmi hazine yardımının kesilmesi de kararlaştırılmıştı. AKP bundan sonra, 2010, 2013 ve 2015’te parti kapatmayı zorlaştıran adımlar atsa da Meclis’te gerekli olan Anayasal çoğunluğun (330) bulunamaması nedeniyle bu adımlar da eksik kalmıştı. Kendisi de parti kapatmanın hedefi olmuş AKP’nin, ortağı MHP’nin bu teklifini nasıl yanıtlayacağı, nasıl bir yol izleyeceği merak konusu.
