Şili halkı 30 yıldır ülkenin yönetim biçimini belirleyen darbeci Pinochet dönemi Anayasasını değiştirmek üzere gittiği sandık başından ezici çoğunlukla kabul edilen 'evet'le bir yükünden kurtulmaya karar verdi.
Şili'de halk, Diktatör Pinochet döneminden kalan anayasanın yürürlükte kalıp kalmayacağına karar vermek üzere sandık başına gitti.
1973’te ABD destekli bir darbeyle Şili’de yönetimi ele geçiren Augusto Pinochet, 1980 yılında kendi yönetim anlayışını yansıtan darbe Anayasasını hazırladı. Ülke, 30 yıldır Sosyalist Salvador Allalende’yi devirip yerine faşist bir cunta kuran bu ‘Pinochet Anayasası’ ile yönetiliyordu. Geçtiğimiz yıl Şili’de başlayan hükümet karşıtı gösteriler nihayet bir yılında sonunda meyvesini verdi. 25 Ekim 2020 Pazar günü sandık başına giden Şili halkı, darbe anayasasını kaldırıp yerine ‘halk temsilcilerinin’ yapacağı daha özgürlükçü ve demokratik bir anayasanın yapımına onay verdi. Pinochet rejimi 1990 yılında sona ermesine rağmen anayasası hâlâ yerli yerinde duruyordu.
Henüz kesinleşmemiş sonuçlara göre sandık başına giden Şilililerin yüzde 78’i yeni bir anayasanın yapımına onay verdi. Yüzde 22’si ise mevcut anayasayla devam edilmesini istedi. Seçimde yeni anayasayı hazırlayacak kurulun nasıl olacağına da karar verildi.
ANAYASAYI ‘HALK TEMSİLCİLERİ’ YAZACAK
Seçimde halka sunulan ilk seçenek, 172 yetkilinin yarısının Kongre’den geldiği, diğer yarısının ise seçmenler tarafından doğrudan seçildiği karma bir oluşumdu.
İkinci seçenek ise her biri doğrudan seçmenler tarafından belirlenecek 155 üyeli bir kuruldu. Geçerli oyların yüzde 79,04’u, tamamı seçmenler tarafından belirlenecek kurulun anayasayı hazırlamasına onay verdi. Böylece yeni Şili Anayasası, bizzat halkın seçtiği temsilciler eliyle yazılacak.
ANAYASA 9 AYDA YAZILACAK
Oluşturulacak kurulun yarısı erkek, diğer yarısı ise kadın temsilcilerine meydana gelecek. Yeni anayasa yazım süreci 9 ay sürecek, zaman yetmezse 3 ay daha sürebilecek. Anayasayı yazacak temsilcilerin seçimi içinse Şili halkı Nisan 2021’de sandık başına gidecek.
MEYDANLARDA VİCTOR JARA’LI KUTLAMA
Bir yıldır meydanlarda hükümet karşıtı eylem yapan on binlerce kişi, referandum sonucunun belli olmasıyla bu kez kutlama için meydanları doldurdu. Darbeci yönetimin öldürdüğü Allende yanlısı müzisyen ve şarkıcı Victor Jara şarkıları da kutlama yapan Şili halkının dilinden düşmüyor.
PİNOCHET DÖNEMİ: İŞKENCE, ÖLDÜRÜLME, KAYBEDİLME…
Diktatör Augusto Pinochet’nin (1973-1990) iktidarında onbinlerce muhalif işkenceden geçirildi. Öldürülen ya da zorla kaybedilen muhalif kişilerin sayısı da ise ‘en az 3 bin’ olarak açıklanıyor. Sürgün edilen kişi sayısı ise binlerle ifade ediliyor. İhlallerin zirve yaptığı diktatörlük dönemi, insan haklarının ayaklar altına alındığı kara bir dönem olarak tanımlanıyor. Şili, darbecisiyle yüzleşip onu yargılayabilmiş ender ülkelerden biri. Ekim 1998’de bel fıtığı tedavisi için bulunduğu Londra’da, iktidarda olduğu dönemde İspanyol vatandaşlarının öldürülmesinden sorumlu tutularak, İspanya’nın suç duyurusunda bulunması üzerine tutuklandı. İspanya ayrıca Pinochet’nin iadesi için İngiliz hükûmetine resmen başvuruda bulundu. Yaklaşık 16 ay Londra’da ev hapsinde tutulduktan sonra Mart 2000’de, Şili’ye döndü. Pnochet, 10 Aralık 2006’da, ev hapsinde tutulurken 91 yaşında kalp krizi geçirerek öldü. Kendisi için devlet töreni yapılmadı, ordu yakılmış küllerinin herhangi bir askeri tesiste bulunmasına izin vermedi.
