Dünya Avustralya hükümeti ile Facebook ve Google arasında yaşanan ‘haber krizini’ konuşuyor. 18 Şubat itibarıyla ülkedeki kullanıcıların haber paylaşımını ve görüntülemesini yasakladı. Ülkedeki sağlık sistemi başta olmak üzere birçok kamu yayıncılığı da durdu. Peki, kavganın sebebi ne, taraflar ne istiyor?
Dünyanın gözü Facebook ve Google gibi dünyanın en büyük dijital platformları ile Avustralya hükümetini karşı karşıya getiren ‘haber krizini’ konuşuyor. Kriz, Avustralya hükümetinin, Google ve Facebook’u haber yayıncılarına içeriklerinin paylaşımı karşılığında ödeme yapmaya zorlayacak bir yasa tasarısını parlamento gündemine sunmasıyla başladı. Peki, Avustralya hükümeti ile Facebook arasındaki krizin sebebi gerçek nedeni ne, taraflar ne diyor?
AMAÇ GAZETECİLİĞİ KORUMAK
Temsilciler Meclisi’nde kabul edilen ve kısa süre içinde de Senato’da oylanması beklenen yasa, kamu yararı güden gazeteciliğin korunmasını amaçlıyor ve ülkedeki tüm medya şirketlerinin de desteğini almış durumda. Çünkü dijital dünyanın devleri, reklam geliri pastasında aslan payını ellerinde tutuyor. Dijitalde reklam için harcanan her 100 dolardan 53’ü Google’a, 28’i Facebook’a gidiyor. Geri kalan 19 doları diğer aktörler aralarında paylaşmaya çalışıyor.
HÜKÜMET HAKSIZ REKABETİ BİTİRMEK İÇİN HAREKETE GEÇTİ
Hürriyet gazetesinden Sevin Turan’ın aktardığına göre; Avustralya Rekabet ve Tüketici Komisyonu 18 aylık bir soruşturmanın ardından, medyanın geleceğini tehdit eden dengesizliğe bir dur demek için yola çıktı. Medya şirketlerine, ürettikleri içeriğin adil karşılığı olacak bir ödeme yapılmasını öngören teklif kapsamında, anlaşmayı bozan teknoloji platformlarının 10 milyon dolar ya da Avustralya’daki yıllık cirolarının yüzde 10’u değerinde bir tazminat ödemesi de yer alıyor. Teklifte ayrıca medya şirketlerine Google ve Facebook’la kendi anlaşmalarını yapmaları da tavsiye ediliyor. (Birçok şirket bu anlaşmaları yaptı ya da yapmak üzere.)
FACEBOOK VE GOOGLE’IN TEPKİSİ NE OLDU?
Teknoloji şirketleri, yasa teklifine olumsuz yanıt verdi. Google, teklife karşı bir kampanya başlatıp, Avustralya piyasasından tamamen çıkma tehdidinde bulundu. Google Avustralya Yönetici Direktörü Mel Silva, yasa teklifinin sürdürülemez olduğunu ve linkler için para ödeme noktasında “tehlikeli bir emsal” teşkil ettiğini söyledi. Ancak Avustralya hükümeti geri adım atmadı. (Avustralya’da Google’ın aylık kullanıcı sayısı 19 milyon civarında.)
GOOGLE, KÜÇÜK DE OLSA BİR ‘YUMUŞAMA’ ADIMI ATTI
Bunun üzerine Google’ın şubat ayı başında lansmanını yaptığı ve yumuşama sinyali olarak görülen News Showcase isimli uygulama gündeme geldi. Özellikle küçük haber yayıncılarını bir araya getiren bir toplama uygulaması olan News Showcase’in ilk 8 günde 1 milyon izlenme yarattığı açıklandı. Ülkenin dört medya devinden biri olan Seven West Media da yıllık 30 milyon dolar karşılığında News Showcase’e dahil oldu. Seven yetkilileri anlaşmayı “orijinal gazetecilik karşılığı adil bir ödeme” olarak nitelendirdi.
FACEBOOK, HABER VE LİNK PAYLAŞIMINI DURDURDU
Facebook’un tepkisi ise çok daha sert oldu. Facebook, medya şirketlerine sağladığı faydanın, medya şirketlerinin Facebook’a sağladığı faydadan çok daha yüksek olduğunu savunuyor. Şirketin Avustralya ve Yeni Zelanda birimlerinden sorumlu tepe yöneticisi Will Easton, Avustralya’da medya şirketlerinin ürettiği içeriğin sitenin sadece yüzde 4’ünü oluşturduğunu, buna karşın Facebook’tan haber sitelerine 2020 yılında 5,1 milyar tıklama gittiğini belirterek, çözüm sağlanamazsa ülkedeki kullanıcıların haber paylaşımını toptan yasaklayacağını duyurdu. Söylenen oldu; dünden beri Avustralya’dan Facebook’a giren kullanıcılar haber paylaşamıyor, Avustralya haber siteleri linklerini Facebook üzerinden yayamıyor. Bunun sonucunda haber sitelerinin trafiğinde yüzde 20’nin üzerinde düşüşler yaşanıyor.
YASAK YENİ BİR KRİZ DOĞURDU: METEOROLOJİ BÜROSU BİLE LİNK PAYLAŞAMIYOR
Facebook’un link ve haber paylaşımını durdurması, ülkede yeni bir krizi de beraberinde getirdi. Zira paylaşım yapması engellenenler arasında Meteoroloji Bürosu, eyaletlerin sağlık müdürlükleri, Batı Avustralya muhalefet lideri, hayır kuruluşları ve hatta Facebook’un kendi sayfaları da bulunuyor.
SAĞLIK KURULUŞLARI DA ENGELLENDİ
Ülke genelinde aşılama hazırlıkları devam ederken sağlık kurumlarının engellenmesi gibi durumlar, yetkililer tarafından “fazlasıyla kaygı verici” olarak nitelendiriliyor. Sağlık Bakanı Greg Hunt, kanserle mücadelede etkin örgütlerin sayfalarının bile yasağa takılmasının kendisini şoke ettiğini belirterek, “Bunun utanç verici bir durum olduğunu düşünüyorum. Facebook bu sorunu derhal çözmeli” diye konuştu.
FACEBOOK HABERLE İLGİSİ OLMAYAN ENGELLEMELERİ DÜZELTECEK
Facebook sözcüsü ise haberle ilgisi olmayan kaynakların da yasaklanmasının bir hata olduğunu belirtti. Sözcü, “Aldığımız önlemler, yayıncıların ve Avustralya’daki insanların yurt içinden ve dışından haber içeriklerini paylaşmalarını ve görüntülemelerini engellemeye yönelik. Yasa haber içeriğinin tanımı konusunda net bir sınır çizmediği için, yasadışı bir iş yapmamak adına geniş bir tanım benimsedik. Ancak isteğimiz dışında etkilenen sayfalardaki engellemeleri tersine çevireceğiz” ifadelerini kullandı.
Öte yandan Facebook’a tepkiler Avustralyalı yetkililerle sınırlı değil. İngiltere ve ABD’den siyasetçiler ve medya şirketleri de Facebook’u demokrasiye darbe vurulduğu gerekçesiyle sert bir dille kınayan açıklamalar yaptı.
PERDE ARKASINDA MÜZAKERELERE DEVAM
Engellemeler daha ilk saatlerden insanların hayatlarını etkilerken, hükümetle teknoloji devleri arasındaki görüşmeler de devam ediyor. Görüşmeleri Avustralya hükümeti adına yürüten Maliye Bakanı Josh Frydenberg ile Facebook CEO’su Mark Zuckerberg arasında bir toplantı daha gerçekleşti. Görüşmeyi “çok yapıcı” olarak nitelendiren Frydenberg, hükümetin geri adım atmayacağını ancak bazı değişikliklere açık olduklarını söyledi.
Frydenberg, “Zuckerberg bana yasanın bazı unsurlarıyla özellikle de bazı noktaların yorumlanmasıyla ilgili kaygıları olduğunu açıkladı. Daha derin düşündükten sonra bana geri gelecek. Onu dinleyeceğiz ve söylediklerini başbakanımız ve çalışma arkadaşlarımızla değerlendireceğiz. Kararımızı o zaman vereceğiz ama şu an yasayı geçirmekte kararlıyız” dedi.
BÜYÜKLER ASIL PAYI ALIYOR
Bir diğer problem de yasa kapsamında Facebook ve Google’ın yapması öngörülen ödemelerden faydalanabilmek için yıllık 150.000 dolar ciro alt sınırı bulunması. Yani daha az geliri olan şirketler ödemelerden faydalanamıyor. Bu da yasadan özellikle Rupert Murdoch’ın sahibi olduğu News Corp gibi devlerin faydalanabileceği anlamına geliyor. Ancak Nine, ABC, SBS, Junkee, Seven, Guardian Australia gibi kuruluşlar da ödemelerden pay alabilecek.
