Ermenistan’da seçim günü: Paşinyan’ın partisi yarışı önde götürüyor

ERİVAN – Ermenistan’da seçmenler, erken parlamento seçimi için bugün sandık başına gitti ve gitmeye devam ediyor. Seçimleri takip etmek için 88 yerel, 49 yabancı haber ajansı akreditasyon aldı.

Elde edilen ilk verilere göre 176 seçim noktasından resmi ön sonuçları geldi. Paşinyan’ın Sivil Sözleşme Partisi %61,3 oranında oy alırken Koçaryan’ın Ermenistan İttifakı’ %18,5
Vanetsyan (Serj Sarkisyan’ın desteklediği) Onur Duyuyorum İttifakı %6 almış görünüyor. Yaklaşık 2000 noktadan gelen oylar ile sonuçlar ile açıklanacak.

Ermenistan’da seçimlere 22 parti ve 4 ittifak ile katılıyor. 2 milyon 581 bin 93 seçmenin oy kullanabileceği açıklan seçimlere yerel saat 17.00 itibarı ile katılım yaklaşık %38.17, şu ana kadar en büyük katılımın ise %46,8 ile savaştan en çok etkilenen sınır bölgesi Syunik bölgesinde, en pasif katılım %32,27 ise Şirak’ta oldu. Yerevan’ın ise şu ana kadar %40,15’i seçime katıldı.

Geçen yıl Dağlık Karabağ’da yaşanan savaşın yenilgisi ile başlayan ciddi bir siyasi krizi sona erdirmeyi amaçlayan erken parlamento seçimlerinin bu krizi bitirip bitirmeyeceğinin yanı sıra yeni krizlere yol açıp açmayacağı henüz belli değil.

Gözlemciler tarafından şu ana kadar genel anlamda sakin ve sorunsuz geçtiği belirtilen seçimlerde, Covid-19 salgını için ek önlemler alındı. Seçim gözlemcilerinden Daniel Ioannisyan, yaptığı açıklamada 4 belirgin seçim ihlali konusunda polisin tutanak tuttuğunu belirtti.

Üç durumda, seçmenlere Nikol Paşinyan’ın Sivil Sözleşme Partisi için oy pusulası verilmediğini söyleyen Ioannisyan, dördüncü ihlalde ise Sivil Sözleşme temsilcilerinden birinin seçim merkezindeki seçim gözlemcilerine hakaret ve tehdit ettiğini öğrendiklerini belirtti.

Seçimin öne çıkanlarını hatırlayalım

Karabağ yenilgisi ardından istifa eden ve erken seçimlerin startını veren Başbakan Vekili Nikol Paşinyan, seçime lideri olduğu ‘Sivil Sözleşme Partisi’ ile katılıyor.

Paşinyan siyasi hocası, Ermenistan’ın ilk Cumhurbaşkanı Levon Ter-Petrosyan (1991-1998) ise ‘Ermeni Ulusal Kongre Partisi’ lideri olarak yarışa giriyor.

Paşinyan’ın koltuğundan ettiği üçüncü Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan (2008-2018), seçime direkt olarak girmese de, desteklediği aday Ulusal Güvenlik eski Başkanı Artur Venasyan’ı ‘Onurum Var İttifakının’ başını çektiyor.

Sarkisyan’a üçüncü Cumhurbaşkanlığı koltuğunu bırakan ikinci Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan (1998-2008) ise ‘Ermenistan İttifakı’ lideri olarak seçime giriyor. Ermenistan İttifakı’na, Sarkisyan hükümetinin Türkiye-Ermenistan protokollerine kadar koalisyon ortağı olan Taşnaksutyun Partisi de destek veriyor.

Paşinyan dışındaki 3 güç, son 1 ay içinde siyasete yeniden girdiler. Kısaca özetlemek gerekirse Paşinyan’ın Sivil Sözleşme partisinin ana rakipleri; üç eski cumhurbaşkanı (sırasıyla Levon Ter-Petrosyan, Robert Koçaryan ve Serj Sarkisyan) tarafından yönetilen bloklar ve halihazırdaki parlamentonun iki muhalif parti ve liderleri; Aydınlık Ermenistan Partisi’nin (LHK) lideri Paşinyan ile eskiden yan yana duran Edmon Marukian ve Müreffeh Ermenistan Partisi (BHK) lideri, oligark, sporcu, renkli sima Gagik Dzarukyan.

Kısa bir süre önce yapılan seçim değişikliklerine göre, ‘nispi temsil sistemi’ uygulanacak. Geçmişte en az 105 sandalyesi olası gereken parlamentoya, Paşinyan’ın başını çektiği kadife devrimin akabinde 2018’de yapılan seçim sonucunda eski sistem gereği 132 milletvekili girmişti.

Yapılan değişikliğe göre, parlamentoda tam olarak kaç milletvekilinin olacağı ancak bu seçimin sonucunda belli olacak. %5’i oy oranını geçen partiler, %7 oy oranını geçen birlikler parlamentoya girebilecek.

Seçim yarışı ideolojik temeli açısından Paşinyan ve eski Cumhurbaşkanı Koçaryan’ın arasında geçiyor.

Tüm muhalifler, Ermenistan’ın Rusya arabuluculuğunda imzaladığı 3. ateşkes anlaşmasıyla durdurulan savaşın yenilgisinden Paşinyan’ı sorumlu tutuyorlar. Sadece ilk Cumhurbaşkanı Levon Ter-Petrosyan bu yenilgide ve ordunun zayıflığında eski liderlerin de sorumluluğunun altını çiziyor.

Seçim öncesinde Ermenistan’da en kaygı verici durum siyasi atmosferdeki gerginlik ve düşmanlık oldu. Yaklaşık 2 yıldır daha önce görülmemiş şekilde kutuplaşan Ermenistan siyasi güçleri ve halkı, dış ve iç politika üzerinden değil kişisel saldırı ve hakaretler üzerinden bir savaş dönüşen bir mücadeleye girişti.

Seçim, halkın hatırı sayılır bir kesimi için yolsuzluk ile adları bütünleşen ve ne kadar de seçime ayrı ayrı katılsalar da aralarındaki bağdan şüphelenilmeyen Koçaryan-Sarkisyan ikilisini bir daha görmek istemeyenler ve Paşinyan’ın devleti ve kritik rolü olan orduyu yönetemediğini, ülkeyi yenilgiye mahkûm eden olarak ilan edenler arasında geçiyor.

Ermenistan’ın siyasi, ekonomik, kültürel kalkınmasını ve komşular ile dengeli bir politika vaadi veren Paşinyan aynı zamanda eski rejimi yeniden hükümet olduğu taktirde “sileceğini” belirtiyor.

Koçaryan ise Paşinyan’ın Rusya ile Ermenistan arasındaki ilişkileri bozduğunu, ordunun gücünü sıfırladığını, hükümete gelirse Ermenistan’ın “eski gücünü” kazanacağını, kendisinin siyasette olmayı istemediğini ama Ermenistan’ı bu “çukurdan” kurtarmak için yeniden siyasete girmek zorunda hissettiğini söylüyor.

Paşinyan’ın hedefi seçimden %60 oyla tek başına galip çıkmak.

Ermenistan’ın önünde seçim sonucu ile ilgili birkaç senaryo var;

– Birincisi, bir parti meclisteki sandalyelerin %54’ünü kazanarak bağımsız bir hükümet kurabilecek.

– İkinci olasılıkta ise bir koalisyon hükümeti kurulacak, birkaç parti bir hükümet kurmak için koltuklarını %54’ü oluşturacak şekilde birleşecek.

Seçimden sonraki 6 gün içinde hükümetin kurulması gerekiyor.

– Üçüncü senaryoda ise altı gün içinde taraflar anlaşamazlarsa ve hükümet kurulmaz ise, bu durumda en çok oyu alan iki siyasi güç arasında ikinci tur seçimler yapılacak.

Ermenistan toplum daha önce olmadığı kadar kutuplaşmış durumda. Özellikle Paşinyan taraftarları ve karşıtları arasındaki bu bölünme, seçim öncesinde ülke içindeki gerilimin artmasına neden olmuştu. Seçim kampanyası sırasında bazı muhaliflerin seçim sonucunu tanımayacağına yorulabilecek “Sonuç ne olursa olsun, ülkeyi Paşinyan’a bırakmayacağız” sözleri, seçin sonrasında olaylar olabileceğini akla getiriyor.

2018’de yapılan son parlamento seçimlerinde 2,593,140 seçmenden, 1,260,847’i oy kullanmış, katılım %48.62 olarak kayıtlara geçmişti.

Paşinyan 884,864 oyla, %70.44 oranla ve 88 milletvekili hükümeti kurmuş, parlamentoya muhalif Müreffeh Ermenistan 103,801 oy, %8.26 oy oranı, 26 milletvekili ve Aydınlık Ermenistan, 80,047 oy, %6.37 oy oranı ve 18 milletvekili ile girmişti.

Bugün yine seçime girenlerden – 2018 başında hükümet olan 2017 seçimlerinde %49.2 oy alan Cumhuriyetçi Parti (Serj Sarkisyan) ve Taşnakcutyun parlamentoya girememişti. 2018 seçimlerinde Cumhuriyetçiler %4.7, Taşnakcutyun ise %3.9 ile barajı geçememişti.

Seçim sonucunun ve Ermenistan’da kurulacak yeni hükümetin Ermenistan-ABD, Ermenistan-Rusya, Ermenistan-AB ilişkileri derinden etkileyeceği, bunun yanı sıra Türkiye ve bölgesel siyaset açısından dönüm noktası olabileceği düşünülüyor.