Dünya televizyonlarında İsrail fırtınası: Savaş ve istihbarat

Türkiye son 10 yılda özellikle Latin Amerika ve Asya ülkelerine sattığı dizilerle adından söz ettiriyor. Her gün televizyonlarda gösterilen onlarca dizi nedeniyle senaristler konu sıkıntısı çekmeye başlayınca, yapımcılar özellikle Güney Kore başta olmak üzere dünyadan tutmuş dizilerin konseptlerini satın almaya başladılar. Geçtiğimiz yılın en çok konuşulan filmleri arasında yer alan ‘Yedinci Koğuştaki Mucize’ de bir Güney Kore filmiydi. Türk senaryo ekibi, konseptini aldıkları metni adeta baştan yazıp bambaşka bir filme dönüştürmüştü.

Yedinci Koğuştaki Mucize

Başrolünde Aras Bulut İynemli’nin oynadığı film sadece Türkiye’de değil, Netflix aracılığıyla gösterildiği dünyanın birçok ülkesinde de çokça izlenen ve konuşulan bir yapım oldu. Güney Koreli senaristler uzun yıllardır sıradışı ve beğenilen çok sayıda senaryoya imza atsa da, Kore yapımı diziler dünyada çok ses getirmiyor. Ne zaman aynı senaryoya başka bir ülke yapımcıları el atarsa, işte o zaman diziler bambaşka bir boyut kazanıyor.

İSRAİL DİZİLERİ UYARLAMA REKORTMENİ

Güney Kore gibi çok sayıda özgün senaryonun üretildiği bir başka ülke de İsrail. Çok sayıda İsrail yapımı dizi, Hollywood tarafından satın alınıp yeniden uyarlanarak tüm dünyaya satılıyor. Hatta İsrail televizyonlarında bir veya iki sezon oynayan birçok dizi, Amerikalı yapımcıların elinde yıllarca devam eden başarılı yapımlara dönüşüyor.

Bunların en bilineni ABD’de ‘Homeland’ adıyla çekilen dizi. 2011’de yayınlamaya başladığında büyük ilgi çeken Homeland’in kaynağı Gideon Raff’ın yapımcısı olduğu İsrail televizyonlarında yayınlanan ‘Hatufim’ adlı dizi. Orijinal İsrail dizisi, sadece iki sezon boyunca eski savaş esirlerine odaklanırken, Homeland başrolünde bipolar ve obsesif bir CIA ajanını oynayan Claire Danes ile tam sekiz sezon izleyicileri ekran başına topladı. Buna benzer şekilde orijinali Kvodo adlı hukuk draması olan ‘Your Honor’ dizisi ABD’de yayınlanıyor. Bir zenginin âşık olduğu işçi sınıfından bir fırıncıyı konu alan kültür-çatışması komedisi ‘The Baker & the Beauty’ de ABC televizyonunda yayınlandı.

İSRAİL DİZİLERİ YEREL VE KİŞİSEL

1993’e kadar yalnızca bir televizyon kanalı olan İsrail’de daha sonra açılan özel kanallar da Amerika’dan ve dünyanın diğer ülkelerinden gelen programlarla o kadar doluydu ki, yerli yazarlar ve yapımcılar izleyicilerin dikkatini çekmek için sıradışı riskler almak zorunda kaldı. Homeland’a uyarlanan Hatufim’in yapımcısı Raff, “Öyle küçük bütçelerimiz vardı ki, hikâyeyi anlatırken gerçekten benzersiz olmamız gerekiyordu. İzleyiciyi Breaking Bad’i değil de Hatufim’i izlemeye ikna etmek istiyorsam, gerçekten özel ve sıradışı olmalıydım” diyor. Raff, aksi takdirde izleyicinin devasa bütçelere sahip Hollywood yapımlarından kafasını kaldırıp mütevazı bütçelerle yaptıklara dizilere bakmayacağını bildiğini söylüyor. Raff’a göre, “İsrail dizilerinin en dikkat çekici özelliği son derece İsrailli olmaları. Çok, çok yerel olmaları ve yaşanan olayları olabildiğince kişisel hale getirmeleri. O zaman uluslararası bir izleyicinin kendinden bir şeyler bulabileceği ve keyif alabileceği evrensel temalar ortaya çıkıyor.”

Bnei Aruba (Hostages)

TEMEL KONULAR İSTİHBARAT VE SAVAŞ

Dünyaya çokça satılan İsrail dizilerinin çoğu asker, terör, istihbarat gibi konular çevresinde dönüyor. 18 yaşına gelen her İsrailli’nin en az 2 yıl askerlik yapması nedeniyle tüm ülke vatandaşları askeri konulara oldukça hâkim. İstihbarat ve ajanlık gibi her zaman ilgi çekecek konuların içine insani boyutlar da eklenince çok sayıda ‘gerçekçi’ dizi ortaya çıkıyor.

ULTRA-ORTODOKS YAHUDİLERİN SIRADIŞI HAYATI

Henüz Amerikan versiyonu başlamamış olsa da, ABD’de en dikkat çeken İsrail dizilerinden biri de dini bir okulda öğretmenlik yayan Shulen Shtisel’in hayatı ve çevresinde yaşananları anlatan ‘Shtisel’ adlı drama. 2013’te İsrail’de iki sezon yayınlandığında ülkede sansasyon olan Shtisel’deki olaylar, Kudüs’te, televizyonun ahlak bozucu olarak görüldüğü ultra-Ortodoks Yahudi mahallesinde geçiyor.

Shtisel

Dışarıdan bakıldığında çok katı görülen ultra-Ortodoks Yahudi cemaatindeki flörtler, çöpçatanlar ve evlilikler de anlatılıyor. İngilizce altyazılı İbranice ve Yidişçe yayınlanmasına rağmen, Shtisel uluslarası camiada o kadar dikkat çekti ki, yapımcılar yıllardan sonra şimdi gecikmiş bir üçüncü sezonu düşünüyor. Asıl ilginci ABD’de efsanevi ‘Friends’ ve ‘Grace ve Frankie’ dizilerinin yapımcısı Marta Kauffman, uzun süredir dizinin Amerikan versiyonu üzerinde çalışıyor. Dizide, modern yaşam ile geleneksel yöntemler arasında sıkışan karakterler, dünya ile içe dönük Ortodoks topluluğu arasındaki gerilimleri ve baskıları, sıradışı bir şekilde anlatıyor.

Fauda

ARTIK KONSEPT DEĞİL DİZİ DE SATIYORLAR

Uzun yıllar Hollywood başta olmak üzere dünyaya konsept ihraç eden İsrail televizyonları, artık ürettikleri dizileri ABD başta olmak üzere dünyaya satmaya başladı. Pek çoğu orijinal dilinde, altyazılı olarak yayınlanan İsrail dizileri, Netflix sayesinde tüm dünyada tanınmaya başladı. Geçtiğimiz yıllarda İsrail-Filistin sorununu ele alan ‘Fauda’ Netflix tarafından dağıtıldı. İran’a sızan İsrailli bir ajanın başından geçenleri anlatan ‘Tehran’ dizisini ise AppleTV izleyicilere sundu. Yine Netflix Gideon Raff’ın yapımcılığında, başrolünü Sacha Baron Cohen’in oynadığı ve 1960’larda gerçek bir Mossad ajanını canlandırdığı ‘The Spy’ı yayınladı. Euphoria ve Our Boys gibi daha başka birçok dizi de orijinal seslendirmesiyle, altyazılı olarak Amerikalı izleyicilerle buluştu.