Mesajınız Var (You’ve Got Mail) filmine ilham veren New York’un Books of Wonder adlı kitabevinin trafiği, filmdekinin aksine, son yıllarda oldukça yoğun. Meg Ryan’la özdeşleşen filmin üzerinden neredeyse yirmi yıl geçmesine rağmen, Books of Wonder halen New York’ta etkinliğini artarak sürdürüyor.
Oysa dünya genelinde kitapçı sayısının hızla azaldığına dair haberler son on yılda endişe verici boyutlara ulaşmıştı. Dünyanın her yerinde gelenekselleşmiş kitapçıların bile kapılarına kilit vurduğu bildiriliyordu. Örneğin son rakamlara göre İngiltere’de kitapçıların üçte biri kapanmıştı; Hong Kong’un en eski kitapçısının kapanması da haftalarca konuşuldu. Dünyadaki bu değişimde zincir kitapçıların etkisinin yanı sıra e-kitabın ve internetten kitap satışı yapan sitelerin artmasının da etkisi büyüktü. Sadece birkaç yıl önce uzmanlar bağımsız kitapçıların Amazon ve kitapçı zincirleri karşısında yok olmaya yüz tutacağını öngörüyorlardı. Bu düşüşü önlemek için Fransız hükümeti Amazon’la rekabet edebilmeleri için kitapçıları destekleyen bir yasa bile çıkardı.
BERLİN’DEN YANAN IŞIK
Geçtiğimiz haftalarda bağımsız kitapçılara ilişkin iki umut verici haber ajanslara peş peşe düştü. Alman Yayıncılar ve Kitapçılar Birliği’ne göre, son beş yılda Berlin’de 53 bağımsız kitapçı açıldı ve şehirdeki kitabevlerinin sayısı 299’dan 352’ye çıktı. Başka bir habere göre ise Berlin’de kitap, bu yıl en popüler ikinci Noel hediyesi oldu. Şehrin yüzde 49’u Noel ağacının altına bir kitap koydu. Dünyada popülizmin iyice yükseldiği şu günlerde iyi haberler genelde daha çok Almanca konuşulan ülkelerden geliyor olsa da, bu gelişme sadece “Dichter und Denker” (Yazarlar ve Düşünürler) Diyarı olan Almanya için geçerli değil.
AMERİKALI KİTAPÇILARIN YENİ PARA KAYNAKLARI
Amerikan Kitapçılar Birliği’nin rakamlarına göre 2000’den 2007 yılına kadar ülke genelinde bin kitapçı kapanmasına rağmen, 2009’dan bu yana ABD’de bağımsız kitapçılar yüzde 20 oranında arttı. Bu gelişmede 2011 yılında zincir kitapçı Borders’ın iflasını ilan etmesi oldukça etkili. Diğer bir zincir kitapçı olan Barnes and Noble’ın son on yılda yaklaşık yüz elli şubesini kapatması da eğilimin neden tersine dönmeye başladığının göstergeleri arasında. Bağımsız kitapçıların düzenlediği yerli yazarlara odaklı imza günleri ve kitap kulüplerine olan ilgi de ülkede bağımsız kitapçıların direnmesinde etkili unsurlar. Finansal olarak bir bağımsız kitapçı açabilmenin yollarında da değişiklikler olduğu söylenebilir. Gittikçe daha çok kitapçının crowdsourcing (kitle kaynak) imkânlarından yararlandığı biliniyor. Amerikalı bağımsız kitapçılar için bir başka kaynak da internetten yapılan ikinci el satışlar ve sosyal medyanın iyi kullanılması.
TÜRKİYE’DE KİTABEVİ SAYISI AZALIYOR
Türkiye’de ise bu örneklerin aksine bağımsız kitapçı sayısında düşüş söz konusu, kitapçılar varlıklarını büyükşehirlerde ancak ve azalarak sürdürebiliyorlar. Bu düşüşün sebebi korsan yayınlar ile Milli Eğitim Bakanlığı’nın okullarda kitapları dağıtması olarak da gösterildi. 2013 yılında yayıncılar Birliği başkanı Metin Celal’in Bianet’e verdiği söyleşide paylaştığı rakamlara göre 10 bin civarında kitapçı kapanmıştı. Kapanan kitapçılardan en çok ses getirenlerden biriyse 2013 yılında kapanan Robinson Crusoe oldu. Dünya genelinde değişen bağımsız kitapçı trendinin Türkiye’de de yaşandığını henüz söylemek güç. Yine de dünyadan gelen haberler umut verici ve küreselleşen dünyada bu eğilimlerin benzer şekilde gelişeceğini umut etmek çok da hayalcilik sayılmaz.
