Avrupa Birliği'nin çöplüğü konumunda olan Türkiye, bu kez de İngiltere'den ithal edilen plastik atıkların geri dönüştürülmediği iddiasıyla gündemde. The Guardian'ın haberine göre, İngiltere'nin plastik atık ihracatında en önemli partneri olan Türkiye, ithal ettiği plastikleri nehirlere ve denizlere döküyor.
Dünyanın en saygın gazetelerinden The Guardian’ın Avrupa’nın çöpünün Türkiye’ye getirildiği haberinin yankıları sürüyor. Verilere göre Türkiye adeta Avrupa’nın çöplüğü konumunda. Peki bu durum nasıl oluştu, veriler ne anlatıyor?
Son günlerde gündemde yer alan ve tartışma konusu olan plastik atıkları hakkında yapılan haberler devam ediyor. İngiltere merkezli The Guardian gazetesinin yapmış olduğu haberde, İngiltere’nin Türkiye’ye geri dönüşüm için ihraç ettiği plastiklerin, yakıldığını açıkladı. Uluslararası çevre kuruluşu Greenpeace’in yaptığı araştırmaya göre Türkiye, dökülen, yakılan veya okyanusu kirletmek için bırakılan İngiliz plastik atıklarının son durağı oldu.
The Guardian’ın haberine göre, İngiliz hükümetinin geri dönüştürüldüğünü söylediği plastiğin yarısından fazlası denizaşırı ülkelere veya bunu yapmak için gerekli altyapıya sahip olmayan ülkelere gönderiliyor. İngiltere, 2020 yılında 688 bin ton atılmış plastik ambalaj ihraç etti, bu da günlük ortalama 1.8 milyon kiloya denk geliyor. İngiltere’de ise sadece 486 bin ton plastik atık geri dönüştürüldü. İngiltere’nin plastik ihracatında en önemli partneri 2017 yılına kadar Çin olarak kayıtlara geçerken, Çin hükümetinin birçok plastik türünün ithalatını yasakladığından beri Türkiye, İngiltere’nin plastik atıklarının ana alıcısı olarak ortaya çıktı.
İNGİLTERE’NİN PLASTİK ATIKLARININ YÜZDE 30’U TÜRKİYE’YE GELİYOR
Çin hükümetinin birçok plastik atık türüne getirdiği yasağın ardından İngiltere’nin en önemli plastik atık ihracat partneri konumuna gelen Türkiye, 2020 yılında İngiltere’deki plastik atıkların yüzde 30’unu ithal etti. 2016 yılında sadece 12 bin ton plastik atık ithal eden Türkiye, 2020 yılında İngiltere’den 209 bin 642 ton plastik ithal etti. Uluslararası çevre kuruluşu Greenpeace, Türkiye’nin ithal ettiği plastik atıkları konusunda önemli bir iddiada bulundu. Türkiye’deki Greenpeace araştırmacıları, Türkiye’nin ithal ettiği plastik atıklarını geri dönüştürmek yerine döküldüğünü, yakıldığını, dağlara yığıldığını, nehirlere ve denizlere dökülmek üzere bırakıldığını söyledi.
Greenpeace, Mart ayında Türkiye’nin güneyinde yer alan Adana şehri çevresindeki 10 lokasyonu inceledi ve verileri Pazartesi günü ‘’Trashed’’ adlı raporunda yayınladı. İngiltere’de satış yapan Tesco, Asda, Co-op, Aldi, Sainsbury’s, Lidl ve Marks & Spencer gibi firmaların plastik ambalajlarının atılmış, torbalarda bırakılmış veya yanmış olduğunu buldu. Ayrıca B&Q, Debenhams, Poundland ve Spar gibi perakendecilerden gelen plastik çöpler de araştırma yapılan lokasyonlarda bulundu.
ATAŞ: ‘’TÜRKİYE’YE GELEN ATIKLAR ÇEVRESEL BİR TEHDİTTİR’’
Türkiye merkezli Greenpeace Mediterranean biyoçeşitlilik projelerinin lideri Nihan Temiz Ataş, İngiltere’den Türkiye’ye gelen plastik atıklarının ekonomik bir fırsat olmadığı ve çevresel bir tedit oluşturduğunu söyledi. Ataş, ‘’Bu yeni kanıtların da gösterdiği gibi, İngiltere’den Türkiye’ye gelen plastik atıklar ekonomik bir fırsat değil, çevresel bir tehdittir. Kontrolsüz plastik atık ithalatı, Türkiye’nin kendi geri dönüşüm sisteminde var olan sorunları arttırmaktan başka bir işe yaramıyor.” açıklamasını yaptı.
TÜRKİYE, AVRUPA’NIN ÇÖPLÜĞÜ KONUMUNDA
Avrupa Birliği İstatistik Ofisi’nin (Eurostat) verilerine göre, Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, 2019 yılında 31 milyon ton atık ihracatında bulunurken, bu ticaretten de 13.4 milyar dolar kazanç elde etti. AB ülkelerinin çöplerinin büyük bir bölümü ise Türkiye tarafından ithal ediliyor. Eurostat’ın verilerine göre, 2019 yılında 31 milyon ton atık ihraç eden AB ülkeleri, bu atıkların yüzde 37’sini Türkiye’ye sattı. 2019 yılında AB ülkelerinden 11.4 milyon ton çöp ithal eden Türkiye, 9.9 milyon ton demirli metal atıklarını ithal etti. Öte yandan bir başka istatistikte ise, Akdeniz’i en çok kirleten ülkelerin başında da Türkiye geliyor. Uluslararası Doğa Koruma Birliği’nin (IUCN) raporuna göre, her yıl yaklaşık olarak 230 bin ton plastik atığın sızdığı Akdeniz’deki kirliliğin yüzde 10’una Türkiye neden oluyor. Uzmanların görüşlerine göre, günde 500’den fazla nakliye konteynırına eşdeğer olan plastik atıkların en büyük kaynağı ise Mısır. IUCN’un raporuna göre Akdeniz’e Türkiye’den her yıl 24 bin ton plastik atık sızıyor.
TÜRK HÜKÜMETİ YASAK GETİRSE DE PLASTİK ATIK İTHALATI ARTTI
The Guardian’ın haberine göre, Türk hükümeti, plastik atık ithalatına baskı uygulayarak Ocak ayından itibaren pek çok plastik atık türünün ithalatına yasak getirdiğini duyurdu.
Ancak İngiltere ticaret verileri, hareketin çok az etkisi olduğunu gösteriyor. Ülkedeki plastik ithalatı, Ocak 2021’de 12 bin 400 tondan 14 bin 500 tona çıkarak daha fazla plastik atık ithal etti. Şubat 2021 için bu rakam 30 bin 300 tona yükselirken, bu da 2020’deki aynı ayın iki katından fazla.
Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, plastik atık ithalatını sıfıra indirmeyi hedeflediklerini söyledi. Kurum, ‘’Türkiye’deki geri dönüşüm tesislerinin yeterli hammaddeye ulaşamaması nedeniyle ithalat yapıldığını, fakat bu yıl tesislerin yurt dışından getirebileceği hammaddenin kotasını yüzde 80’den yüzde 50’ye düşürdüklerini söyledi ve “Üretilen malın hammaddesinin yüzde 50’sini Türkiye’den toplamak zorundalar” dedi.
