Yüzde 62 ile seçildi: İran’ın yeni cumhurbaşkanı Reisi kimdir?

İran’da Cumhurbaşkanlığı seçimlerini oyların yüzde 62’sini alan 61 yaşındaki İbrahim Reisi’nin kazandığı açıklandı. İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney’ye yakınlığıyla bilinen, hatta Hamaney’in halefleri arasında gösterilen İbrahim Reisi’nin siyasi geçmişi aşırı muhafazakar bir çizgide geçti.

İran’ın dini açıdan önemli şehirlerinden biri olan Meşhed’de muhafazakar bir ailenin çocuğu olarak büyüyen Reisi, Şii din eğitimi merkezi olan Kum’da eğitim gördü. İslami rejime sıkı sıkıya bağlı bir dinadamı olan Reisi 1979’daki devrimde aktif bir rol almasının ardından farklı bölgelerde savcı olarak görev yaptı, 1985’de de Tahran savcı yardımcısı görevine geldi. Görevlerinin odak noktasını rejimin iç muhalifleriyle mücadele oluşturuyordu.

Anketlere göre de Yargı Erki Başkanı İbrahim Reisi seçimin favorisiydi.

MUHALİFLER KENDİSİNE “KATLİAM AYETULLAHI” LAKABINI VERDİ

Reisi, Humeyni’nin talimatıyla 1988 yılında Irak’la savaşın sona ermesinin ardından hapiste bulunan üç bin kadar rejim muhalifinin idam kararını veren dört kişilik komitenin bir üyesiydi. Bu nedenle muhaliflerce kendisine “Katliam Ayetullahı” ve “Kasap” deniliyor.

1989 yılında Humeyni’nin vefatı sonraı Hamaney’in İran’ın dini lideri olmasının ardından Reisi yargı teşkilatında hızla yükseldi ve 1990-1995 yıllarında Tahran Cumhuriyet Başsavcılığı görevine atandı. 1994-2004 tarihleri arasında Din Adamları Özel Mahkemesi’nde başsavcı oldu. 2016 yılında Meşhed kentindeki ülkenin en büyük hayır kurumu olan, milyarlarca dolar bütçesi bulunan İmam Rıza Türbe ve Külliyesi Vakfı (Astan-ı Kuds-i Rezerv) Başkanlığına getirildi. 2017 yılında cumhurbaşkanlığı seçimlerini rakibi Hasan Ruhani karşısında kaybetti. 2019’da Yargı Erki Başkanı oldu ve kısa süre sonra dini lideri seçme ve denetleme görevine sahip Uzmanlar Meclisi’nin Başkan Yardımcılığına seçildi. Göreve gelir gelmez hükümet yetkilileri ve önde gelen iş insanlarına karşı bazı yolsuzluk davaları açtı.

ABD VE AB REİSİ’Yİ YAPTIRIM LİSTESİNE ALMIŞTI

ABD ve Avrupa Birliği 2019’da İran’da ülke çapında gerçekleştirilen hükümet karşıtı protestolar sırasında yaşanan insan hakları ihlallerindeki rolü nedeniyle Reisi’ye yaptırım uygulama kararı aldı.

Reisi, eski ABD Başkanı Donald Trump döneminde ABD’nin İran’la Batı arasında imzalanan “nükleer anlaşmadan” çekilme kararı alması sonrası Cumhurbaşkanı Ruhani’yi sert eleştirilerde bulundu. Nükleer anlaşmaya göre İran’a yönelik uluslararası yaptırımlar kaldırılırken, İran da nükleer silah üretimini durduracaktı. Biden Yönetimi anlaşmaya geri döndü ve anlaşmaya ilişkin müzakereler hala devam ediyor.

“Reformcu” olarak bilinen kanattan popüler şahsiyetlerin adaylıklarını koymasına izin verilmediği için cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılım yüzde 48 gibi oldukça düşük düzeyde kaldı. Seçimlerin ülkede fazla bir heyecana yol açmadığı görüldü.